Tag: kontracept

Przed rozpoczęciem stosowania lub ponownym zastosowaniem złożonego doustnego leku antykoncepcyjnego należy zebrać pełny wywiad osobisty i rodzinny, a także zbadać czy pacjentka nie jest w ciąży. Należy dokonać pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, a także przeprowadzić badanie przedmiotowe, gdy jest to wskazane klinicznie, w celu ustalenia przeciwwskazań i ostrzeżeń. Pacjentkę należy poinformować o konieczności uważnego zapoznania się z treścią ulotki dla pacjenta i stosowanie się do zawartych tam zaleceń. Częstotliwość i rodzaj kolejnych badań kontrolnych należy ustalić indywidualnie dla każdej pacjentki zgodnie z zasadami obowiązującymi w praktyce. Pacjentki należy poinformować, że złożone leki antykoncepcyjne nie chronią przed HIV (AIDS) lub przed innymi chorobami przenoszonymi droga płciową. W przypadku obecności któregokolwiek z niżej wymienionych czynników ryzyka u pacjentki, należy rozważyć czy korzyści wynikające ze stosowania złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych przeważają nad potencjalnym ryzykiem dla każdego indywidualnego przypadku. Kwestie te należy także przedyskutować z pacjentką przed rozpoczęciem stosowania złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych. Należy poinformować pacjentkę, o konieczności skontaktowania się z lekarzem w przypadku nasilenia, pogorszenia lub pojawienia się któregokolwiek z tych zaburzeń lub czynników ryzyka. Lekarz decyduje czy należy przerwać stosowanie złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych. Stosowanie każdego ze złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych zwiększa ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, w porównaniu z sytuacją gdy preparat nie jest stosowany. Ryzyko to jest najwyższe w pierwszym roku stosowania u kobiet, które wcześniej nie stosowały złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych. Ten wzrost ryzyka jest mniejszy niż ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej związane z ciążą, które szacuje się na 60 przypadków na 100 000 kobiet w ciąży. Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa prowadzi do zgonu w 1-2% przypadków. W kilku badaniach epidemiologicznych stwierdzono, że ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej jest wyższe u kobiet stosujących złożone doustne leki antykoncepcyjne zawierające etynyloestradiol, najczęściej w dawce 30 mg oraz progestagen w postaci gestodenu w porównaniu z kobietami stosującymi złożone doustne leki antykoncepcyjne zawierające etynyloestradiol w dawce <50 mg oraz progestagen w postaci lewonorgestrelu. Oszacowano, że całkowite ryzyko względne wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej dla złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych zawierających 30 mg etynyloestradiolu oraz dezogestrel lub gestoden, w porównaniu ze złożonymi lekami antykoncepcyjnymi zawierającymi <50 mg etynyloestradiolu oraz lewonorgestrel, wynosi 1,5-2,0. Zapadalność na żylną chorobę zakrzepowo-zatorową dla złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych zawierających lewonorgestrel i <50 mg etynyloestradiolu wynosi w przybliżeniu 20 przypadków na 100 000 kobietolat. Dla preparatów zawierających etynyloestradiol w skojarzeniu z gestodenem zapadalność wynosi około 30-40 przypadków na 100 000 kobietolat, oznacza to dodatkowe 10-20 przypadków na 100 000 kobietolat. Wpływ ryzyka względnego na liczbę dodatkowych przypadków jest najbardziej zauważalny w trakcie pierwszego roku przyjmowania złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych, kiedy to ryzyko wystąpienia żylnej choroby zatorowo-zakrzepowej jest najwyższe dla wszystkich złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych. U kobiet stosujących złożone doustne leki antykoncepcyjne rzadko obserwowano zakrzepicę w obrębie innych naczyń, np. wątrobowych, krezkowych, nerkowych lub siatkówkowych żylnych oraz tętniczych. Nie potwierdzono jednoznacznie, czy wystąpienie tych przypadków jest związane ze stosowaniem złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych. Ryzyko rozwoju żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej wzrasta wraz z: wiekiem, dodatnim wywiadem rodzinnym (np. żylna choroba zakrzepowo-zatorowa u rodzeństwa lub rodziców w stosunkowo młodym wieku). W przypadku podejrzenia dziedzicznej skłonności należy, przed rozpoczęciem stosowania doustnej antykoncepcji, skierować pacjentkę do specjalisty, otyłością (współczynnik mc. >30 kg/m2), długotrwałym unieruchomieniem, poważnym zabiegiem chirurgicznym, zabiegiem chirurgicznym obejmującym kończyny dolne lub ciężkim urazem. W takim przypadku należy przerwać stosowanie doustnych leków antykoncepcyjnych (w przypadku planowego zabiegu chirurgicznego, co najmniej 4 tyg. przed operacją) i nie wprowadzać ich aż do upłynięcia, co najmniej 2 tyg. po całkowitym powrocie sprawności ruchowej, nie ma jednoznacznej opinii dotyczącej możliwej zależności między żylakami oraz zakrzepicą żył powierzchownych, a żylną chorobą zakrzepowo-zatorową. Stosowanie złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zawału serca lub udaru mózgu. Ryzyko to w bardzo istotnym stopniu jest zależne od obecności innych czynników ryzyka (np. palenie papierosów, wysokie ciśnienie tętnicze krwi, wiek). Zjawiska te obserwowane są rzadko. Ryzyko wystąpienia zaburzeń zakrzepowo-zatorowych tętnic wzrasta wraz z: wiekiem, paleniem papierosów (ryzyko to wzrasta dalej wraz z ilością wypalanych papierosów i wraz z wiekiem, w szczególności u kobiet >35 rż), dyslipoproteinemią, otyłością (współczynnik mc. >30 kg/m2), nadciśnieniem, obecnością zastawkowej wady serca, migotaniem przedsionków, dodatnim wywiadem rodzinnym (tj. występowanie zakrzepicy tętnic u rodzeństwa lub rodziców w stosunkowo młodym wieku). W przypadku podejrzenia dziedzicznej skłonności należy, przed podjęciem decyzji o stosowaniu jakichkolwiek hormonalnych preparatów antykoncepcyjnych, skierować pacjentkę do specjalisty. Do objawów zakrzepicy żylnej lub tętniczej mogą należeć: jednostronny ból i/lub obrzęk kończyny dolnej, nagły, silny ból w klatce piersiowej, promieniujący lub niepromieniujący do lewego ramienia, nagłą duszność, nagły napad kaszlu, inny niż zwykle, ciężki, długotrwały ból głowy, nagłą, częściową lub całkowitą utratę wzroku, podwójne widzenie, niewyraźną mowę lub afazję, zawroty głowy, utratę przytomności z lub bez drgawek ogniskowych, osłabienie lub wyraźne zdrętwienie obejmujące nagle jedną stronę lub jakąś część ciała, zaburzenia motoryczne, „ostry” brzuch. Należy wziąć pod uwagę zwiększone ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej w okresie połogu. Wśród innych chorób związanych z zaburzeniami krążenia należy wymienić cukrzycę, toczeń rumieniowaty układowy, zespół hemolityczno-mocznicowy, przewlekłe choroby zapalne jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego) oraz niedokrwistość sierpowatokrwinkową. Zwiększenie częstotliwości występowania lub nasilenia bólów migrenowych (co może być objawem zwiastującym incydent mózgowo-naczyniowy) może być wskazaniem do natychmiastowego odstawienia doustnych leków antykoncepcyjnych. Biochemicznymi wskaźnikami wrodzonej lub nabytej skłonności do zakrzepicy żylnej lub tętniczej są: oporność na aktywowane białko C (ang. APC), mutacje czynnika V (Leiden), hiperhomocysteinemia, niedobór antytrombiny III, niedobór białka C, niedobór białka S, przeciwciała antyfosfolipidowe (przeciwciała antykardiolipinowe, antykoagulant toczniowy). Rozważając stosunek ryzyka do korzyści należy wziąć pod uwagę, że właściwe leczenie wymienionych zaburzeń może zmniejszyć ryzyko zakrzepu oraz, że ryzyko zakrzepicy związane z ciążą jest wyższe niż to związane ze stosowaniem złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych. Niektóre badania epidemiologiczne wykazały zwiększenie ryzyka raka szyjki macicy u kobiet długotrwale stosujących złożone doustne leki antykoncepcyjne, jednakże nadal nie wiadomo, w jakim stopniu wzrost tego ryzyka może wynikać z zachowań seksualnych oraz innych czynników, takich jak wirus brodawczaka ludzkiego (HPV). Metaanaliza 54 badań epidemiologicznych wykazała niewielki wzrost względnego ryzyka (RR=1,24) rozpoznania raka piersi u kobiet stosujących złożone doustne leki antykoncepcyjne. To zwiększone ryzyko stopniowo zanika w ciągu 10 lat po zakończeniu stosowania złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych. Ponieważ u kobiet w wieku <40 lat rak piersi występuje rzadko, zwiększenie częstości diagnozowania raka piersi u kobiet stosujących złożone doustne leki antykoncepcyjne aktualnie oraz w przeszłości jest niewielkie w porównaniu z ogólnym ryzykiem zachorowania na raka piersi w ciągu całego życia. Wyniki tych badań nie dowodzą związku przyczynowo-skutkowego. Obserwowany wzrost ryzyka może wynikać z wcześniejszego rozpoznawania raka piersi u pacjentek przyjmujących złożone doustne leki antykoncepcyjne, z biologicznego efektu działania złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych lub z obydwu tych powodów jednocześnie. U kobiet stosujących doustne leki antykoncepcyjne nowotwór piersi wykrywany jest w mniej zaawansowanym stadium, niż u kobiet, które nigdy ich nie stosowały. U pacjentek przyjmujących złożone doustne leki antykoncepcyjne obserwowano łagodne i złośliwe nowotwory wątroby. W pojedynczych przypadkach nowotwory te mogły być przyczyną zagrażających życiu krwawień do jamy brzusznej. W przypadku wystąpienia u kobiety przyjmującej złożone doustne leki antykoncepcyjne ciężkich dolegliwości w nadbrzuszu, powiększenia wątroby lub objawów krwawień w obrębie jamy brzusznej należy w diagnostyce różnicowej wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia nowotworu wątroby. U kobiet z hipertrójglicerydemią lub dodatnim wywiadem rodzinnym przyjmujących złożone doustne leki antykoncepcyjne może wzrastać ryzyko zapalenia trzustki. W przypadku ostrej lub przewlekłej niewydolności wątroby należy zaprzestać stosowania preparatu, do czasu normalizacji czynności wątroby. U pacjentek z zaburzeniami czynności wątroby może dojść do upośledzenia metabolizmu hormonów steroidowych. Chociaż u wielu kobiet przyjmujących złożone doustne leki antykoncepcyjne obserwowano niewielkie podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi, rzadko dochodzi do klinicznie istotnego jego wzrostu. Jeśli w trakcie stosowania złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych rozwinie się uporczywe, klinicznie istotne nadciśnienie należy przerwać podawanie preparatu i włączyć leczenie przeciwnadciśnieniowe. Złożone doustne leki antykoncepcyjne mogą być ponownie włączone, jeśli jest to wskazane, gdy na skutek zastosowanego leczenia przeciwnadciśnieniowego wartości ciśnienia tętniczego krwi będą w granicach normy. W czasie ciąży i podczas stosowania złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych mogą wystąpić lub nasilić się następujące choroby (jednakże nie stwierdzono jednoznacznego związku między ich występowaniem, a stosowaniem doustnych leków antykoncepcyjnych): żółtaczka i/lub świąd w połączeniu z cholestazą rozwój kamieni żółciowych, porfiria, toczeń rumieniowaty układowy, zespół hemolityczno-mocznicowy, pląsawica Sydenhama, opryszczka ciężarnych utrata słuchu z powodu otosklerozy. Złożone doustne leki antykoncepcyjne mogą wpływać na oporność na insulinę oraz na tolerancję glukozy. Z tego powodu kobiety chore na cukrzycę przyjmujące złożone doustne leki antykoncepcyjne powinny być pod szczególną kontrolą. Preparat zawiera laktozę i sacharozę. Pacjentki z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zaburzeniami wchłaniania glukozy-galaktozy lub z rzadką dziedziczną nietolerancją fruktozy, nie powinny przyjmować tego preparatu. Zaobserwowano pogorszenie endogennej depresji, padaczki, choroby Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego w czasie stosowania złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych. W trakcie stosowania doustnych leków antykoncepcyjnych może pojawić się ostuda, szczególnie u kobiet, u których wystąpiła ona w okresie ciąży. Kobiety mające tego rodzaju predyspozycje powinny podczas stosowania złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych unikać ekspozycji na światło słoneczne oraz promieniowanie ultrafioletowe. Podczas stosowania preparatu nie należy przyjmować preparatów ziołowych zawierających ziele dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum), z powodu ryzyka zmniejszenia stężenia leku w osoczu krwi, a tym samym zmniejszenia skuteczności działania preparatu. Skuteczność doustnych leków antykoncepcyjnych może być obniżona w przypadku pominięcia tabl., ciężkiej biegunki lub wymiotów, lub podczas równoczesnego przyjmowania innych preparatów. Podczas stosowania wszystkich złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych może pojawić się nieregularne krwawienie (plamienie lub krwawienie międzymiesiączkowe), szczególnie w trakcie pierwszych m-cy. W związku z tym, dopiero po okresie adaptacyjnym obejmującym około 3 cykle można rozważyć konieczność diagnostyki nieregularnych krwawień. W przypadku utrzymywania się nieregularnych krwawień, należy rozważyć konieczność zastosowania złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych zawierających większe dawki hormonów. Jeśli nieregularne krwawienie pojawi się po wcześniejszych regularnych cyklach, należy rozważyć poza hormonalne przyczyny oraz przeprowadzić odpowiednie badania diagnostyczne w celu wykluczenia procesu nowotworowego lub ciąży. Sporadycznie może nie dojść do wystąpienia krwawienia z odstawienia, podczas okresu przerwy w przyjmowaniu tabl. Jeśli tabl. były stosowane zgodnie ze wskazówkami, prawdopodobieństwo ciąży jest małe. Jednakże, jeśli przed pierwszym brakującym krwawieniem tabl. nie były stosowane zgodnie ze wskazówkami lub nie wystąpiły dwa pierwsze krwawienia z odstawienia należy zbadać czy pacjentka nie jest w ciąży przed dalszym stosowaniem złożonych doustnych leków antykoncepcyjnych. Preparat nie ma wpływu lub wywiera nieistotny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.